30.Ağustos.2021
Tuncay KİRAZ
TRANSİT TİCARETİN VERGİLENDİRME İŞLEMLERİ
TRANSİT TİCARETTE FATURA DÜZENİ NASIL OLMALIDIR?
Yurt dışından, antrepodan veya serbest bölgelerden alınarak gene bu yerlere satılan mallar için 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 232. maddesi uyarınca fatura kesilmek zorundadır. Bu bağlamda,
efatura.gov.tr adresinde Maliye Bakanlığı transit ticaret yapan e-arşiv mükelleflerinin e-arşiv fatura düzenlemesi gerektiğini belirtmektedir. Buna göre, e-arşiv mükelleflerince e-arşiv fatura, diğer mükelleflerce kağıt fatura düzenlenecektir.
Gelir İdaresine sorulan bir soruda aşağıdaki cevap verilmiştir.
Türkiye Sınırlarına Girişi Olmayan Transit Ticaret Kapsamındaki Satışlar İhracat e-Faturası Olarak Düzenlenmeli Midir?
Hayır. Sadece Gümrük Çıkış Beyannamesi ile yurtdışına çıkan malın faturası ihracat e-
faturası şeklinde düzenlenmeli GÇB ekinde çıkmayan fatura eskisi gibi kağıt veya gönderici e-Arşiv mükellefi ise e-Arşiv fatura olarak düzenlenmelidir.
TRANSİT TİCARET KDV BEYANNAMESİNDE ÖZEL MATRAH ŞEKLİNDE Mİ BEYAN EDİLECEKTİR?
depolarında ve müzayede mahallerinde yapılan satışlarda kesin satış bedeli ile 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara tesliminde, senedin en son işlem gördüğü borsada oluşan değeri.
TRANSİT TİCARET KDV BEYANNAMESİNDE KISMİ İSTİSNA OLARAK MI BEYAN EDİLMELİDİR?
Transit ticaret KDV’den istisna değildir.Transit Ticaret işlemi KDV’nin konusuna girmemektedir.Kismi istisna olarak değerlendirilemez.
TRANSİT TİCARETE KONU MALIN ALIMI VE SATIMI TÜRKİYE GÜMRÜK BÖLGESİ İÇİNDE (GÜMRÜK ANTREPOSU-SERBEST BÖLGE) İSE NASIL İŞLEM YAPILACAKTIR?
KDVK’nun 1. maddesine göre, Türkiye’de gerçekleştirilen mal teslimleri KDV’nin konusuna girer. Başka bir ifadeyle, bir mal tesliminin KDV’sine tabi olabilmesi için malın teslim anında Türkiye gümrük bölgesi içinde olması gerekir.
Transit ticarete konu gayri milli malın alım veya satım esnasında, hatta hem alım hem satım esnasında fiziken Türkiye gümrük bölgesi içinde (serbest bölge veya gümrük antreposunda) bulunması mümkündür. Mal gayri milli olsa bile, teslim edildiği anda fiziken Türkiye gümrük bölgesinde
bulunuyorsa prensip olarak bu teslim KDV’ye tabidir. Ancak Türkiye’deki gayri milli malların
tesliminde KDV alınmasını engellemek maksadıyla istisna hükümler getirilmiştir.
Eğer mal teslim anında serbest bölgede bulunuyorsa bu teslim KDVK’nun 17/4-O maddesi uyarınca KDV’den müstesnadır. İstisna olan bu teslim, münhasıran serbest bölgede faaliyet gösteren, dolayısıyla tüm işlemleri KDV’den istisna edilmiş olan (bu istisna KDV indirim hakkı vermeyen istisna olduğundan KDV indirim hakkı da bulunmayan) bir firma tarafından yapılmışsa bu firmanın KDV mükellefiyeti olmayacak, firma KDV beyannamesi vermediği için söz konusu teslim herhangi bir KDV beyannamesinde görünmeyecektir. Serbest bölgede mal teslim eden firma münhasıran
serbest bölgede işlem yapmakta değilse (Türkiye’de de faaliyetleri varsa) bahsi geçen teslim, bu firmanın vereceği KDV beyannamesinde ilgili madde olarak 17/4-O belirtilmek ve 212 no.lu kod kullanılmak suretiyle istisnalar arasında gösterilecektir.
Eğer gayri milli mal teslim anında Türkiye gümrük bölgesinde bulunmakla beraber serbest
bölgede değilse, yine KDV’den müstesna olup, bu durumda istisnanın dayanağı KDV Kanunu’nun 16/1-c(Gümrük Kanunundaki transit ve gümrük antrepo rejimleri ile geçici depolama ve serbest bölge hükümlerinin uygulandığı mallar) maddesidir. Söz konusu teslimat bir KDV mükellefi tarafından
yapılmışsa bu teslim, KDV beyannamesinde istisna işlemler arasında ve 250 no.lu kod kullanılmak suretiyle gösterilir.
Transit ticaret kapsamındaki teslimler, gerek yurt dışında olduğu için KDV kapsamına girmemek, gerekse teslim yurt içinde olmakla beraber malın gayri milli olması nedeniyle KDV’den istisna edilmek suretiyle KDV hesaplamasına konu olmamaktadır.
Transit ticarete konu malın temini nedeniyle KDV’si yüklenilmesi ihtimal dışı olmakla beraber bu ticaretin yapılması ile ilgili bazı KDV yüklenimlerinin ortaya çıkması mümkündür. KDVK’nun 30. maddesi (a) fıkrası uyarınca bu KDV yüklenimlerinin indirilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla, bu KDV yüklenimleri maliyet veya gider olarak dikkate alınacaktır.
TRANSİT TİCARET KDV BEYANNAMESİNDE NASIL GÖSTERİLECEKTİR?
KDV Beyannamesi KDV’nin konusu giren işlemlerin beyan edildiği bir beyannamedir. Bir işlemin KDV’nin konusuna girebilmesi için, mal teslimleri bakımından teslim anında malın Türkiye’de olması, hizmet şeklinde işlemler bakımından ise hizmetin yurt içinde cereyan etmesi gerekir.
KDV açısından, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 6/b maddesine göre Türkiye’de ifa
edilmeyen veya Türkiye’de faydalanılmayan hizmetler Türkiye’de yapılmamış sayılır ve verginin konusuna girmez.
Gümrük Kanunundaki transit ve gümrük antrepo rejimleri ile geçici depolama ve serbest bölge
hükümlerinin uygulandığı malların KDV’den istisna olduğu,
Yurt dışından alınan malların henüz millileştirilmeden gümrüklerde başka ülkelere satışının yapılması işlemi KDV’nin konusuna girmemektedir.
Transit ticarete konu mallar şirketin mal varlığına girip çıkmasına ve satışın fatura ile belgelenmesine rağmen, bu mallar millileştirilmeksizin satışa konu olduğu için KDV’nin konusuna girmez ve KDV beyannamesinde hiçbir şekilde gösterilmez.
TANSİT TİCARETTEN KAYNAKLANAN VADE FARKI, KUR FARKINA KDV UYGULANACAK MIDIR?
Türkiye’ye getirilmeksizin yurt dışında mal satışı yapılması KDV nin konusuna girmediğinden, bu işleme ait kur farkı, fiyat farkı ve vade farkı gibi unsurlar da KDV ye tabi olmayacaktır. Dolayısıyla bu işlemler 1 No.lu KDV Beyannamesine dahil edilmeyecektir.
TRANSİT TİCARET KAPSAMINDA YAPILAN ALIM-SATIM BA-BS FORMUNDA BEYAN EDİLECEK MİDİR?
418 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde “İthalat işlemlerinin form Ba ile bildirilmesinde gümrük giriş beyannamesinin kapanış tarihi, ihracat işlemlerinin form Bs ile bildirilmesinde ise, fiili ihracatın gerçekleştiği tarih dikkate alınacaktır…“ şeklinde belirlenmiştir.Bu nedenle, transit ticaret kapsamında şirketin düzenlemiş olduğu 5.000 TL ve üzeri faturalar ile yurtdışı mukim firmalar tarafından şirket adına düzenlenen 5.000 TL ve üzeri faturaların (veya ilgili ülke mevzuatına göre muteber belgelerin), 396 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde belirtilen usul ve esaslara göre Form Ba ve Form Bs bildirimine dahil edilmesi gerekmektedir.
TRANSİT TİCARET NASIL MUHASEBELEŞTİRİLMELİDİR?
Transit ticarete konu mallar işletme stoklarına fiilen girmediği için, bu malların 153 Ticari Mallar hesabında takip edilmesinin ve satış için 601 Yurtdışı Satışlar hesabının çalıştırılması gerekmektedir.
Transit ticaret kapsamındaki mal alımının maliyet, mal satışının ise hasılat olarak
kaydedilmesi gerekmektedir. Bu işlemden elde edilen kazanç gelir/kurumlar vergisine tabidir.
TRANSİT TİCARETTEN KAYNAKLANAN KUR FARKLARI NASIL MUHASEBELEŞTİRİLMELİDİR?
Transit Ticarete ilişkin satışla ilgili dönemde gerçekleşen kur farkları 601/612 numaralı hesaplarda, sonraki döneme ilişkin olanları ise 646/656 numaralı hesaplarda takip edilmelidir.
Alışlarda ise malın tasarrufu tarafımıza geçene kadar olan kısmı maliyete ilave edilmeli (lehe olanlar maliyetten düşülmeli ya da gelir kaydedilmeli), geçtikten sonraki kısımları ise 646/656 hesaplarda takip edilmelidir
TRANSİT TİCARETİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ İÇİN YAPILAN GENEL GİDERLERİN KDV’LERİ KDV BEYANNAMESİNDE NASIL BEYAN EDİLECEKTİR?
Transit ticaretle ilgili mal alımına ilişkin KDV indirim konusu yapılmayarak maliyet ya da gider yazılmalıdır.
Vergi indiriminden yararlanabilmek için bu indirimle ilgili vergiye tabi bir işlemin yapılmış olması şarttır. Bu nedenle, Kanunun (30/a) maddesinde, vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna
edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmetin ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan KDV’nin indirim konusu yapılmayacağı hükme bağlanmıştır. Ancak aynı maddede bu hükmün, Kanunun 17 nci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (b), (c) ve (d) bentleri ile (4) numaralı fıkrasının (ı) ve (ö) bentleri uyarınca katma değer vergisinden istisna edilen işlemler için uygulanmayacağı belirtilmiştir.
Örnek; Türkiye’deki bir serbest bölgeden satın alınan malın yine Türkiye’de başka bir serbest bölgedeki alıcıya satılması da transit ticaret tanımına giren bir işlemdir. Bu alım- satıma konu malın bir serbest bölgeden diğerine taşınması yurt içi taşıma olduğundan KDV’ye tabidir. Alım satımı yapan yüklendiği bu nakliye KDV’sini indiremez, gider kaydedebilir.
İndirim hakkı tanınan ve tanınmayan işlemleri birlikte yapan mükellefler, alışlarında yüklendikleri vergileri, herhangi bir ayırım yapmaksızın tamamen o dönemde indirilebilir KDV
hesabına intikal ettirirler. Daha sonra aynı dönemde, toplam satışlar içinde indirim hakkı tanınmayan işlemlerin oranı bulunur, bu oran, o dönemdeki toplam satışlar nedeniyle yüklenilen vergilere
uygulanarak, istisna kapsamına giren işlemler dolayısıyla yüklenilen vergi miktarı hesaplanır. Bu şekilde bulunan vergisiz satışlara (kısmi istisna kapsamına giren işlemlere) ait yüklenilen vergiler, KDV beyannamesinin344, “İlave Edilecek KDV” satırına yazılır. İndirim hakkı tanınan ve tanınmayan işleri birlikte yapan mükellefler, müşterek genel giderler ile amortismana tabi iktisadi kıymetler nedeniyle yüklendikleri vergilerden, indirim konusu yapılacak olanlar ile indirim konusu yapılmayıp, gider hesaplarına aktarılacak olanları, bu bölümde belirtilen esaslara göre ayırıma tabi tutacaklardır.
Örnek:X A.Ş' nin transit ticaret ile ilgili tercüme yaptırdığı ve bu işlemle ilgili KDV dahil 118 TL ye katlandığını ayrıca ilgili dönemde 20.000 TL tutarında yurtiçi teslim gerçekleştirdiğini ve genel giderlerle ilgili 1.500 TL indirilecek KDV'si olduğunu varsayalım. Bu durumda;
Tercüme nedeniyle katlandığı 18 TL indirim konusu yapılamamakla birlikte gider ya da maliyet unsuru olarak dikkate alınmalı.
Genel giderlere ilişkin 1.500 TL nin tamamı ilgili dönem KDV beyanında indirilecek KDV olarak beyan edilecek ancak transit ticarete konu tutara isabet eden kısım beyannamede ilave edilecek KDV kısmına eklenerek gider veya maliyet olarak işlem görecektir. Bu tutar ise;
1.500 (52.000/72.000): 1.083,33 TL olarak hesaplanacaktır.
İndirim konusu yapılmayan 18 TL ile ilave KDV olarak dikkate alınan 1.083,33 TL işlemin mahiyeti ve miktarı defterlerde açıkça belirtilecektir.
TRANSİT TİCARET BEDELLERİ YURDA GETİRİLMEK ZORUNDA MIDIR?
Merkez Bankası İhracat Genelgesinin 22.maddesindesinde transit ticaret bedellerin tamamının tasarrufunun serbest olduğu hükmedilmektedir. Buna göre; transit ticaret bedellerinin yurda getirilme zorunluluğu bulunmamaktadır.
TRANSİT TİCARETTE GÖTÜRÜ GİDER UYGULANABİLİR Mİ?
Transit ticaretin ihracat olarak değerlendirilmesi mümkün bulunmadığından Götürü Gider uygulanamamaktadır.GVK 40/1.
TRANSİT TİCARET KAPSAMINDA DÜZENLENEN BELGELERDEN DAMGA VERGİSİ ALINACAK MIDIR?
488 sayılı Damga Vergisi Kanunu'nun Ek 2/1-ç maddesine göre transit ticarete konu malın satın alınması ve satılmasına ilişkin olduğunun tevsiki kaydıyla transit ticaret ile ilgili işlemler nedeniyle düzenlenen kâğıtlar (gümrük idarelerine verilen beyannameler dâhil) damga vergisinden müstesnadır. Buna göre, transit ticaret kapsamında düzenlenenler sözleşmeler damga vergisinden istisna olacaktır.
TRANSİT TİCARET KKDF’YE TABİİ MİDİR?
B.07.1.GİB.0.06.68-165.01.03 sayılı 19.04.2012 tarihli özelgesine göre Türkiye'ye herhangi bir mal ithal edilmediğinden transit ticarette KKDF söz konusu değildir.
TRANSİT TİCARETTEN KAYNAKALANAN TAHSİLAT VE ÖDEMELER TEVSİK EDİLMELİMİDİR?
Vergi Usul Kanunu 459 Sıra Numaralı Genel Tebliğine göre 7.000 TL’yi aşan tutardaki her türlü tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmaları ve bu tahsilat ve ödemeleri söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik etmeleri zorunludur.
30.08.2021
Tuncay KİRAZ
Mali Müşavir/İndexdenetim
TRANSİT TİCARETTE FATURA DÜZENİ NASIL OLMALIDIR?
Yurt dışından, antrepodan veya serbest bölgelerden alınarak gene bu yerlere satılan mallar için 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 232. maddesi uyarınca fatura kesilmek zorundadır. Bu bağlamda,
efatura.gov.tr adresinde Maliye Bakanlığı transit ticaret yapan e-arşiv mükelleflerinin e-arşiv fatura düzenlemesi gerektiğini belirtmektedir. Buna göre, e-arşiv mükelleflerince e-arşiv fatura, diğer mükelleflerce kağıt fatura düzenlenecektir.
Gelir İdaresine sorulan bir soruda aşağıdaki cevap verilmiştir.
Türkiye Sınırlarına Girişi Olmayan Transit Ticaret Kapsamındaki Satışlar İhracat e-Faturası Olarak Düzenlenmeli Midir?
Hayır. Sadece Gümrük Çıkış Beyannamesi ile yurtdışına çıkan malın faturası ihracat e-
faturası şeklinde düzenlenmeli GÇB ekinde çıkmayan fatura eskisi gibi kağıt veya gönderici e-Arşiv mükellefi ise e-Arşiv fatura olarak düzenlenmelidir.
TRANSİT TİCARET KDV BEYANNAMESİNDE ÖZEL MATRAH ŞEKLİNDE Mİ BEYAN EDİLECEKTİR?
Hayır. KDV Kanunun 23.Maddesi Özel Matrah şekilleri
- Spor-Toto oyununda ve Milli Piyango dahil her türlü piyangoda, oyuna ve piyangoya katılma bedeli,
- At yarışları ve diğer müşterek bahis ve talih oyunlarında bu yarış ve oyunlara katılma karşılığında alınan bedel ile bunların icra edildiği mahallere giriş karşılığında alınan bedel,
- Profesyonel sanatçıların yer aldığı gösteriler ve konserler ile profesyonel sporcuların katıldığı sportif faaliyetler, maçlar ve yarışlar ve yarışmalar tertiplenmesi ve gösterilmesinde. bunların icra edildiği mahallere giriş karşılığında alınan bedel ile bu mahallerde yapılan teslim ve hizmetlerin bedeli,
depolarında ve müzayede mahallerinde yapılan satışlarda kesin satış bedeli ile 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara tesliminde, senedin en son işlem gördüğü borsada oluşan değeri.
- (3099 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle eklenmiştir.) Altından mamül veya altın ihtiva eden ziynet eşyaları ile sikke altınların teslim ve ithalinde matrah, külçe altın bedeli düşüldükten sonra kalan miktardır.
- (Bent 06.04.2018 tarih ve 30383 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7104 Sayılı Kanunun 6. Maddesi ile eklenmiş ve mevcut (f) bendi (g) bendi şeklinde teselsül ettirilmiştir.) İkinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce, katma değer vergisi mükellefi olmayanlardan (mükellef olanlardan istisna kapsamında yapılan alımlar dâhil) alınarak vasfında esaslı değişiklik yapılmaksızın satılan ikinci el motorlu kara taşıtı veya
- (3099 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle eklenmiştir.) Maliye ve Gümrük Bakanlığı işin mahiyetini göz önünde tutarak özel matrah şekilleri tespit etmeye yetkilidir.
TRANSİT TİCARET KDV BEYANNAMESİNDE KISMİ İSTİSNA OLARAK MI BEYAN EDİLMELİDİR?
Transit ticaret KDV’den istisna değildir.Transit Ticaret işlemi KDV’nin konusuna girmemektedir.Kismi istisna olarak değerlendirilemez.
TRANSİT TİCARETE KONU MALIN ALIMI VE SATIMI TÜRKİYE GÜMRÜK BÖLGESİ İÇİNDE (GÜMRÜK ANTREPOSU-SERBEST BÖLGE) İSE NASIL İŞLEM YAPILACAKTIR?
KDVK’nun 1. maddesine göre, Türkiye’de gerçekleştirilen mal teslimleri KDV’nin konusuna girer. Başka bir ifadeyle, bir mal tesliminin KDV’sine tabi olabilmesi için malın teslim anında Türkiye gümrük bölgesi içinde olması gerekir.
Transit ticarete konu gayri milli malın alım veya satım esnasında, hatta hem alım hem satım esnasında fiziken Türkiye gümrük bölgesi içinde (serbest bölge veya gümrük antreposunda) bulunması mümkündür. Mal gayri milli olsa bile, teslim edildiği anda fiziken Türkiye gümrük bölgesinde
bulunuyorsa prensip olarak bu teslim KDV’ye tabidir. Ancak Türkiye’deki gayri milli malların
tesliminde KDV alınmasını engellemek maksadıyla istisna hükümler getirilmiştir.
Eğer mal teslim anında serbest bölgede bulunuyorsa bu teslim KDVK’nun 17/4-O maddesi uyarınca KDV’den müstesnadır. İstisna olan bu teslim, münhasıran serbest bölgede faaliyet gösteren, dolayısıyla tüm işlemleri KDV’den istisna edilmiş olan (bu istisna KDV indirim hakkı vermeyen istisna olduğundan KDV indirim hakkı da bulunmayan) bir firma tarafından yapılmışsa bu firmanın KDV mükellefiyeti olmayacak, firma KDV beyannamesi vermediği için söz konusu teslim herhangi bir KDV beyannamesinde görünmeyecektir. Serbest bölgede mal teslim eden firma münhasıran
serbest bölgede işlem yapmakta değilse (Türkiye’de de faaliyetleri varsa) bahsi geçen teslim, bu firmanın vereceği KDV beyannamesinde ilgili madde olarak 17/4-O belirtilmek ve 212 no.lu kod kullanılmak suretiyle istisnalar arasında gösterilecektir.
Eğer gayri milli mal teslim anında Türkiye gümrük bölgesinde bulunmakla beraber serbest
bölgede değilse, yine KDV’den müstesna olup, bu durumda istisnanın dayanağı KDV Kanunu’nun 16/1-c(Gümrük Kanunundaki transit ve gümrük antrepo rejimleri ile geçici depolama ve serbest bölge hükümlerinin uygulandığı mallar) maddesidir. Söz konusu teslimat bir KDV mükellefi tarafından
yapılmışsa bu teslim, KDV beyannamesinde istisna işlemler arasında ve 250 no.lu kod kullanılmak suretiyle gösterilir.
Transit ticaret kapsamındaki teslimler, gerek yurt dışında olduğu için KDV kapsamına girmemek, gerekse teslim yurt içinde olmakla beraber malın gayri milli olması nedeniyle KDV’den istisna edilmek suretiyle KDV hesaplamasına konu olmamaktadır.
Transit ticarete konu malın temini nedeniyle KDV’si yüklenilmesi ihtimal dışı olmakla beraber bu ticaretin yapılması ile ilgili bazı KDV yüklenimlerinin ortaya çıkması mümkündür. KDVK’nun 30. maddesi (a) fıkrası uyarınca bu KDV yüklenimlerinin indirilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla, bu KDV yüklenimleri maliyet veya gider olarak dikkate alınacaktır.
TRANSİT TİCARET KDV BEYANNAMESİNDE NASIL GÖSTERİLECEKTİR?
KDV Beyannamesi KDV’nin konusu giren işlemlerin beyan edildiği bir beyannamedir. Bir işlemin KDV’nin konusuna girebilmesi için, mal teslimleri bakımından teslim anında malın Türkiye’de olması, hizmet şeklinde işlemler bakımından ise hizmetin yurt içinde cereyan etmesi gerekir.
KDV açısından, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 6/b maddesine göre Türkiye’de ifa
edilmeyen veya Türkiye’de faydalanılmayan hizmetler Türkiye’de yapılmamış sayılır ve verginin konusuna girmez.
Gümrük Kanunundaki transit ve gümrük antrepo rejimleri ile geçici depolama ve serbest bölge
hükümlerinin uygulandığı malların KDV’den istisna olduğu,
Yurt dışından alınan malların henüz millileştirilmeden gümrüklerde başka ülkelere satışının yapılması işlemi KDV’nin konusuna girmemektedir.
Transit ticarete konu mallar şirketin mal varlığına girip çıkmasına ve satışın fatura ile belgelenmesine rağmen, bu mallar millileştirilmeksizin satışa konu olduğu için KDV’nin konusuna girmez ve KDV beyannamesinde hiçbir şekilde gösterilmez.
TANSİT TİCARETTEN KAYNAKLANAN VADE FARKI, KUR FARKINA KDV UYGULANACAK MIDIR?
Türkiye’ye getirilmeksizin yurt dışında mal satışı yapılması KDV nin konusuna girmediğinden, bu işleme ait kur farkı, fiyat farkı ve vade farkı gibi unsurlar da KDV ye tabi olmayacaktır. Dolayısıyla bu işlemler 1 No.lu KDV Beyannamesine dahil edilmeyecektir.
TRANSİT TİCARET KAPSAMINDA YAPILAN ALIM-SATIM BA-BS FORMUNDA BEYAN EDİLECEK MİDİR?
418 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde “İthalat işlemlerinin form Ba ile bildirilmesinde gümrük giriş beyannamesinin kapanış tarihi, ihracat işlemlerinin form Bs ile bildirilmesinde ise, fiili ihracatın gerçekleştiği tarih dikkate alınacaktır…“ şeklinde belirlenmiştir.Bu nedenle, transit ticaret kapsamında şirketin düzenlemiş olduğu 5.000 TL ve üzeri faturalar ile yurtdışı mukim firmalar tarafından şirket adına düzenlenen 5.000 TL ve üzeri faturaların (veya ilgili ülke mevzuatına göre muteber belgelerin), 396 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde belirtilen usul ve esaslara göre Form Ba ve Form Bs bildirimine dahil edilmesi gerekmektedir.
TRANSİT TİCARET NASIL MUHASEBELEŞTİRİLMELİDİR?
Transit ticarete konu mallar işletme stoklarına fiilen girmediği için, bu malların 153 Ticari Mallar hesabında takip edilmesinin ve satış için 601 Yurtdışı Satışlar hesabının çalıştırılması gerekmektedir.
Transit ticaret kapsamındaki mal alımının maliyet, mal satışının ise hasılat olarak
kaydedilmesi gerekmektedir. Bu işlemden elde edilen kazanç gelir/kurumlar vergisine tabidir.
TRANSİT TİCARETTEN KAYNAKLANAN KUR FARKLARI NASIL MUHASEBELEŞTİRİLMELİDİR?
Transit Ticarete ilişkin satışla ilgili dönemde gerçekleşen kur farkları 601/612 numaralı hesaplarda, sonraki döneme ilişkin olanları ise 646/656 numaralı hesaplarda takip edilmelidir.
Alışlarda ise malın tasarrufu tarafımıza geçene kadar olan kısmı maliyete ilave edilmeli (lehe olanlar maliyetten düşülmeli ya da gelir kaydedilmeli), geçtikten sonraki kısımları ise 646/656 hesaplarda takip edilmelidir
TRANSİT TİCARETİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ İÇİN YAPILAN GENEL GİDERLERİN KDV’LERİ KDV BEYANNAMESİNDE NASIL BEYAN EDİLECEKTİR?
Transit ticaretle ilgili mal alımına ilişkin KDV indirim konusu yapılmayarak maliyet ya da gider yazılmalıdır.
Vergi indiriminden yararlanabilmek için bu indirimle ilgili vergiye tabi bir işlemin yapılmış olması şarttır. Bu nedenle, Kanunun (30/a) maddesinde, vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna
edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmetin ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan KDV’nin indirim konusu yapılmayacağı hükme bağlanmıştır. Ancak aynı maddede bu hükmün, Kanunun 17 nci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (b), (c) ve (d) bentleri ile (4) numaralı fıkrasının (ı) ve (ö) bentleri uyarınca katma değer vergisinden istisna edilen işlemler için uygulanmayacağı belirtilmiştir.
Örnek; Türkiye’deki bir serbest bölgeden satın alınan malın yine Türkiye’de başka bir serbest bölgedeki alıcıya satılması da transit ticaret tanımına giren bir işlemdir. Bu alım- satıma konu malın bir serbest bölgeden diğerine taşınması yurt içi taşıma olduğundan KDV’ye tabidir. Alım satımı yapan yüklendiği bu nakliye KDV’sini indiremez, gider kaydedebilir.
İndirim hakkı tanınan ve tanınmayan işlemleri birlikte yapan mükellefler, alışlarında yüklendikleri vergileri, herhangi bir ayırım yapmaksızın tamamen o dönemde indirilebilir KDV
hesabına intikal ettirirler. Daha sonra aynı dönemde, toplam satışlar içinde indirim hakkı tanınmayan işlemlerin oranı bulunur, bu oran, o dönemdeki toplam satışlar nedeniyle yüklenilen vergilere
uygulanarak, istisna kapsamına giren işlemler dolayısıyla yüklenilen vergi miktarı hesaplanır. Bu şekilde bulunan vergisiz satışlara (kısmi istisna kapsamına giren işlemlere) ait yüklenilen vergiler, KDV beyannamesinin344, “İlave Edilecek KDV” satırına yazılır. İndirim hakkı tanınan ve tanınmayan işleri birlikte yapan mükellefler, müşterek genel giderler ile amortismana tabi iktisadi kıymetler nedeniyle yüklendikleri vergilerden, indirim konusu yapılacak olanlar ile indirim konusu yapılmayıp, gider hesaplarına aktarılacak olanları, bu bölümde belirtilen esaslara göre ayırıma tabi tutacaklardır.
Örnek:X A.Ş' nin transit ticaret ile ilgili tercüme yaptırdığı ve bu işlemle ilgili KDV dahil 118 TL ye katlandığını ayrıca ilgili dönemde 20.000 TL tutarında yurtiçi teslim gerçekleştirdiğini ve genel giderlerle ilgili 1.500 TL indirilecek KDV'si olduğunu varsayalım. Bu durumda;
Tercüme nedeniyle katlandığı 18 TL indirim konusu yapılamamakla birlikte gider ya da maliyet unsuru olarak dikkate alınmalı.
Genel giderlere ilişkin 1.500 TL nin tamamı ilgili dönem KDV beyanında indirilecek KDV olarak beyan edilecek ancak transit ticarete konu tutara isabet eden kısım beyannamede ilave edilecek KDV kısmına eklenerek gider veya maliyet olarak işlem görecektir. Bu tutar ise;
1.500 (52.000/72.000): 1.083,33 TL olarak hesaplanacaktır.
İndirim konusu yapılmayan 18 TL ile ilave KDV olarak dikkate alınan 1.083,33 TL işlemin mahiyeti ve miktarı defterlerde açıkça belirtilecektir.
TRANSİT TİCARET BEDELLERİ YURDA GETİRİLMEK ZORUNDA MIDIR?
Merkez Bankası İhracat Genelgesinin 22.maddesindesinde transit ticaret bedellerin tamamının tasarrufunun serbest olduğu hükmedilmektedir. Buna göre; transit ticaret bedellerinin yurda getirilme zorunluluğu bulunmamaktadır.
TRANSİT TİCARETTE GÖTÜRÜ GİDER UYGULANABİLİR Mİ?
Transit ticaretin ihracat olarak değerlendirilmesi mümkün bulunmadığından Götürü Gider uygulanamamaktadır.GVK 40/1.
TRANSİT TİCARET KAPSAMINDA DÜZENLENEN BELGELERDEN DAMGA VERGİSİ ALINACAK MIDIR?
488 sayılı Damga Vergisi Kanunu'nun Ek 2/1-ç maddesine göre transit ticarete konu malın satın alınması ve satılmasına ilişkin olduğunun tevsiki kaydıyla transit ticaret ile ilgili işlemler nedeniyle düzenlenen kâğıtlar (gümrük idarelerine verilen beyannameler dâhil) damga vergisinden müstesnadır. Buna göre, transit ticaret kapsamında düzenlenenler sözleşmeler damga vergisinden istisna olacaktır.
TRANSİT TİCARET KKDF’YE TABİİ MİDİR?
B.07.1.GİB.0.06.68-165.01.03 sayılı 19.04.2012 tarihli özelgesine göre Türkiye'ye herhangi bir mal ithal edilmediğinden transit ticarette KKDF söz konusu değildir.
TRANSİT TİCARETTEN KAYNAKALANAN TAHSİLAT VE ÖDEMELER TEVSİK EDİLMELİMİDİR?
Vergi Usul Kanunu 459 Sıra Numaralı Genel Tebliğine göre 7.000 TL’yi aşan tutardaki her türlü tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmaları ve bu tahsilat ve ödemeleri söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik etmeleri zorunludur.
30.08.2021
Tuncay KİRAZ
Mali Müşavir/İndexdenetim